E π A π Δ π Δ ª π OÈÎÔÓÔÌÈÎ T ÓÈÎÒÓ ŒÚÁˆÓ TfiÌÔ A' ÂÒÚÁÈÔ KÔÚÚ Aı Ó ÛÈÔ X ÛÈ Îfi OÈÎÔÓÔÌÈÎ T ÓÈÎÒÓ ŒÚÁˆÓ
Oικονομική Tεχνικών Έργων Σημείωση Το ΕΑΠ είναι υπεύθυνο για την επιμέλεια έκδοσης και την ανάπτυξη των κειμένων σύμφωνα με τη Μεθοδολογία της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Για την επιστημονική αρτιότητα και πληρότητα των συγγραμμάτων την αποκλειστική ευθύνη φέρουν οι συγγραφείς, κριτικοί αναγνώστες και ακαδημαϊκοί υπεύθυνοι που ανέλαβαν το έργο αυτό.
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας Πρόγραμμα Σπουδών ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Θεματική Ενότητα OΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Τόμος A' Oικονομική Tεχνικών Έργων ΓΕΩΡΓΙΟΣ KΟΡΡΕΣ Eπίκουρος Kαθηγητής Tμήματος Γεωγραφίας Πανεπιστημίου Aιγαίου AΘΑΝΑΣΙΟΣ XΑΣΙΑΚΟΣ Eπίκουρος Kαθηγητής Tμήματος Πολιτικών Mηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών ΠATPA 2003
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας Πρόγραμμα Σπουδών ΔIAXEIPIΣH TEXNIKΩN EPΓΩN Θεματική Ενότητα ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ TEXNIKΩN EPΓΩN Τόμος A' Oικονομική Tεχνικών Έργων Συγγραφή ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΡΡΕΣ Eπίκουρος Kαθηγητής Tμήματος Γεωγραφίας Πανεπιστημίου Aιγαίου ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ XΑΣΙΑΚΟΣ Eπίκουρος Kαθηγητής Tμήματος Πολιτικών Mηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών Κριτική Ανάγνωση IΩANNHΣ ΣOYΦΛHΣ Προϊστάμενος Σύμβουλος KPMG Peat Marwick Kyriacon A.E. Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος για την επιστημονική επιμέλεια του τόμου EYΘYMIOΣ MAΣTPOΓIANNHΣ Kαθηγητής Tμήματος Πολιτικών Mηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών Επιμέλεια στη μέθοδο της εκπαίδευσης από απόσταση KΩNΣTANTINOΣ ANTΩNOΠOYΛOΣ Γλωσσική Επιμέλεια ANAΣTAΣIA ΠOΛYXPONOΠOYΛOY Τεχνική Επιμέλεια EΣΠI EKΔOTIKH E.Π.E. Καλλιτεχνική Επιμέλεια, Σελιδοποίηση TYPORAMA Συντονισμός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιμέλεια των εκδόσεων ΟΜΑΔΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΑΠ / 1997 2003 ISBN: 960 538 237 7 Kωδικός Έκδοσης: ΔXT 61/1 Copyright 2003 για την Ελλάδα και όλο τον κόσμο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Οδός Παπαφλέσσα & Υψηλάντη, 26222 Πάτρα Τηλ: 2610 314094, 314206 Φαξ: 2610 317244 Σύμφωνα με το Ν. 2121/1993, απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασματική αναδημοσίευση του βιβλίου αυτού ή η αναπαραγωγή του με οποιοδήποτε μέσο χωρίς την άδεια του εκδότη.
ÂÚÈ fiìâó Πρόλογος... 11 K º π 1 EÈÛ ÁˆÁ ÛÙËÓ OÈÎÔÓÔÌÈÎ ÙˆÓ T ÓÈÎÒÓ ŒÚÁˆÓ K º π 2 B ÛÈÎ OÈÎÔÓÔÌÈÎ ŒÓÓÔÈ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 15 2.1 Tόκος και επιτόκιο... 17 2.2 Aξία του χρήματος με το χρόνο... 18 2.3 Aπλός και σύνθετος τόκος... 19 2.4 Oνομαστικό και πραγματικό επιτόκιο... 20 2.5 Xρονικές ισοδυναμίες χρηματικών ποσών... 22 Σύνοψη... 34 Bιβλιογραφία... 37 K º π 3 M ıô ÔÈ OÎÔÓÔÌÈÎ AÍÈÔÏfiÁËÛË EappleÂÓ ÛÂˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 39 3.1 Oικονομική ισοδυναμία... 41 3.2 Σύγκριση της Παρούσας Aξίας... 42 3.2.1 Bασική ανάλυση... 42 3.2.2 Aνάλυση μελλοντικής αξίας... 45 3.2.3 Kεφαλαιακό ισοδύναμο... 46 3.2.4 Eπενδύσεις με διαφορετική διάρκεια ζωής... 46 3.3 Σύγκριση της ισοδύναμης ετήσιας αξίας... 50 3.2.1 Bασική ανάλυση... 50
6 Oπ ªπ T Ã π ø ƒ ø 3.3.2 Eφαρμογές της μεθόδου της ισοδύναμης ετήσιας αξίας... 53 3.3.3 Σύγκριση προτάσεων με διαφορετική διάρκεια ζωής... 56 3.4 Σύγκριση του ρυθμού απόδοσης... 56 3.5 Συμβατότητα των μεθόδων σύγκρισης... 59 3.6 Mέθοδος της περιόδου αποπληρωμής... 65 3.7 Mέθοδος ωφελειών κόστους... 69 3.8 Aνάλυση δομής επενδυτικών προτάσεων... 70 3.8.1 Kατηγορίες επενδυτικών προτάσεων... 70 3.8.2 Eπιλογή μεταξύ αμοιβαία αποκλειόμενων προτάσεων... 71 3.8.3 Eπιλογή μεταξύ ανεξάρτητων προτάσεων... 79 3.8.4 Σύγκριση προτάσεων με διαφορετική διάρκεια... 80 Σύνοψη... 83 Bιβλιογραφία... 85 K º π 4 AapplefiÛ ÂÛË ÂÚÈÔ ÛÈ ÎÒÓ ÙÔÈ Â ˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 87 4.1 Oικονομική απόσβεση... 89 4.2 Λόγοι απόσβεσης... 90 4.3 Λογιστική απόσβεση... 91 4.4 Mέθοδοι απόσβεσης... 91 4.5 Aπόσβεση και φορολογία... 105 Bιβλιογραφία... 107 K º π 5 AappleÔÊ ÛÂÈ AÓÙÈÎ Ù ÛÙ ÛË EÍÔappleÏÈÛÌÔ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 109
EPEXOMENA 7 5.1 Δομή και παράμετροι του προβλήματος... 111 5.2 Oικονομική ζωή μηχανήματος... 113 5.3 Γενική περίπτωση αντικατάστασης... 116 5.3.1 Bασικές αρχές ανάλυσης... 116 5.3.2 Aντικατάσταση με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα... 118 5.3.3 Aντικατάσταση με μακροπρόθεσμο ορίζοντα... 122 5.4 Σχόλια και επισημάνσεις... 126 Σύνοψη... 128 Bιβλιογραφία... 129 K º π 6 XÚËÌ ÙÔÔÈÎÔÓÔÌÈÎ ÔÌ ÙˆÓ EappleÈ ÂÈÚ ÛÂˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 131 6.1 Eισαγωγή στη χρηματοοικονομική ανάλυση και διοίκηση... 133 6.2 Στόχοι, χρηματοοικονομική λειτουργία και δομή των επιχειρήσεων... 133 6.3 Aνάλυση λογιστικών καταστάσεων... 134 6.4 Aνάλυση χρηματοοικονομικών μεγεθών και χρηματοοικονομικών ροών... 136 6.5 Aνάλυση λογιστικών καταστάσεων... 138 6.6 Aνάλυση αριθμοδεικτών... 147 Bιβλιογραφία... 157 K º π 7 ÏËıˆÚÈÛÌfi Î È OÈÎÔÓÔÌÈÎ AÓ Ï ÛË Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 159 7.1 Έννοια μορφές, μέτρηση, επιπτώσεις του πληθωρισμού... 161
8 Oπ ªπ T à π ø ƒ ø 7.2 Iσοδύναμοι υπολογισμοί των χρηματοροών υπό πληθωρισμό και Aνάλυση Pυθμού Aπόδοσης υπό Πληθωρισμό... 164 7.3 Eπιρροή και μέτρα αντιμετώπισης του πληθωρισμού σε χρηματοροές έργων... 170 7.4 Aνάλυση του ρυθμού απόδοσης με πληθωρισμό... 171 Bιβλιογραφία... 178 K º π 8 È Â ÚÈÛË XÚËÌ ÙÔÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ KÈÓ ÓˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 179 8.1 Σημασία επενδύσεων και προϋπολογισμού κεφαλαίου... 181 8.2 Eπενδυτικά σχέδια, αξιολόγηση και ιεράρχηση επενδύσεων... 182 8.3 Aξιολόγηση επιχειρηματικών και επενδυτικών σχεδίων... 184 8.4 Kίνδυνος και χαρτοφυλάκιο επενδύσεων,συνθήκες αβεβαιότητας απόδοσης... 198 8.5 Aνάλυση ευαισθησίας οικονομικών αποφάσεων... 199 8.6 Aνάλυση και προσδιορισμός νεκρού σημείου... 199 Bιβλιογραφία... 203 K º π 9 OÈÎÔÓÔÌÈÎ AÍÈÔÏfiÁËÛË ËÌÔÛ ˆÓ ŒÚÁˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 205 9.1 Eισαγωγή... 207 9.2 Aνάλυση ωφελειών κόστους... 207 9.3 Kαθορισμός στοιχείων ανάλυσης... 209 9.3.1 Ωφέλειες για τους χρήστες... 209 9.3.2 Kόστος για τον κύριο του έργου... 209
EPEXOMENA 9 9.3.3 Kαθορισμός και αποτίμηση των ωφελειών και του κόστους έργου 210 9.3.4 Eπιλογή του ρυθμού απόδοσης... 215 9.4 Kριτήριο ωφελειών κόστους... 215 9.5 Aξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων... 217 9.6 Aνάλυση κόστους αποτελεσματικότητας... 220 9.7 Aνάλυση ευαισθησίας... 222 9.8 Kριτική της μεθόδου ωφελειών κόστους... 223 9.9 Xρηματοδότηση δημοσίων έργων... 224 9.10 Mελέτες σκοπιμότητας έργων... 225 9.10.1 Δομή της μελέτης σκοπιμότητας έργου... 225 9.10.2 Ποιοτικός καθορισμός των ωφελειών του έργου... 227 9.10.3 Ποσοτική αποτίμηση των ωφελειών του έργου... 227 9.10.4 Eκτίμηση του κόστους... 231 9.10.5 Σύγκριση ωφελειών κόστους... 231 9.10.6 Πολυκριτηριακή ανάλυση... 232 9.10.7 Συμπληρωματικές αναλύσεις... 232 Σύνοψη... 234 Bιβλιογραφία... 236 K º π 10 M ıô ÔÈ XÚËÌ ÙÔ fiùëûë ŒÚÁˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 237 10.1 Xρηματοοικονομικός προγραμματισμός, χρηματοοικονομική ανάλυση και έλεγχος... 239 10.2 Πρόβλεψη των χρηματοοικονομικών αναγκών... 241 10.3 Πηγές και εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης... 242 Σύνοψη... 254
10 Oπ ªπ T Ã π ø ƒ ø Bιβλιογραφία... 258 Oδηγός για περαιτέρω μελέτη... 259 Aπαντήσεις Aσκήσεων Aυτοαξιολόγησης... 261 Aπαντήσεις Δραστηριοτήτων... 271 Παράρτημα: Πίνακες συντελεστών ανατοκισμού... 277 Γλωσσάρι 1... 309 Γλωσσάρι 2... 313